İlk çağlardan beri insanlar tarafından kullanılan güneş saatinin en eski ve en yeni örneği Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Gözlemevi bahçesinde sergileniyor.

Güneş’in konumuna göre verdiği ışığı gölgeye çeviren ve belirli zaman dilimlerini hesaplamakta kullanılan güneş saatleri eski zamanlardan bu yana kullanışlı araçlar arasında yer alıyor. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte mekanik ve dijital saatlerin kullanımı yaygınlaşmış olsa da güneş saatleri ilk çağlardan bugüne çeşitli şekillerde varlığını devam ettiriyor.

OMÜ Gözlemevi’nde de bu alandaki en eski ve en yeni modellerdeki güneş saatlerini gözlemek mümkün. Gözlemevi bahçesinde 2 bin yıllık armillary küre modeli bir güneş saati ile güneşin konumuna göre zamanı dijital olarak gösterebilen bir diğer güneş saati yan yana sergileniyor. Tarih ve teknolojiyi bir araya getiren buluşmayı görenler hayretle karşılıyor.

Saatlerden ilki OMÜ Gözlemevi Sorumlusu Selami Kalkan tarafından yaklaşık 3 yıl önce yapıldı. 2 bin yıl önce astronomlar tarafından bulunan armillary küre modeli güneş saatini yapan Kalkan bunu Gözlemevi bahçesine koydu.

Yakın zamanda ise bu saatin yanına torunun torunu denilebilecek yeni nesil bir güneş saati eklendi. Hem en eski usul hem son model bir teknoloji ürünü olan bu saat, elektronikten tamamen bağımsız ve dijital olarak zamanı gösteriyor. Üzerindeki küçük delikler aracılığıyla saati dijital olarak gösterebilirken temelde yine klasik güneş saati mantığı ile çalışıyor.

Selami Kalkan: “OMÜ Gözlemevi’nde armillarry küre modelini göz önüne alarak bir güneş saati oluşturduk”

OMÜ Gözlemevi Sorumlusu Selami Kalkan ”Bu kürenin; M.Ö. 200 civarlarında Yunanlı matematikçi, coğrafyacı ve astronom Eratosthenes tarafından bulunduğu ifade edilmektedir. Armillary küre olarak ifade edilen bu model, tarihsel astronomlar ve diğer bilim adamları tarafından gökyüzünü anlamak için kullanılmış bir modeldir. Tam tasarlanmış bir armillary küre ile gökyüzündeki bir gök cisminin yeryüzündeki bir gözlemciye göre konumu hesaplanabilmektedir. OMÜ Gözlemevi’nde de armillarry küre modelini göz önüne alarak bir güneş saati oluşturduk. Tabii ki teknolojinin ilerlemesiyle günümüzde zamanı dijital olarak ölçen bir dijital güneş saati modeli de geliştirildi. Dış mekânlarda kullanılabilen dijital güneş saati, yapısına hassas biçimde yerleştirilmiş küçük delikler vasıtasıyla üzerinde bulunduğu zemine zamanı yansıtıyor ve örneğin saat 13:00 olduğunda zamanı 13:00 şeklinde gösteriyor. Güneşin gökyüzündeki hareketine göre, zamanı 20 dakikalık dilimler hâlinde görüntüleyebiliyor. Sabah 10:00 ile öğleden sonra 16.00 saatleri arasında hassas olarak bilgi verebiliyor. Bu güneş saati modelini de diğer modelimizin yanında sergiliyoruz. Ziyaretçilerimiz bu güneş saatleriyle saati, ayı, günü ve güneşin eğimini kollarına bakmadan bire bir görebilecekler." dedi.