Gökhan ÇETİN
Türk Tarih Kurumu (TTK) ve Ondokuz Mayıs Üniversitesinin (OMÜ) iş birliği, Samsun Valiliği ve Samsun Büyükşehir Belediyesinin desteği ile düzenlenen “100. Yılında 19 Mayıs ve Millî Mücadele Uluslararası Sempozyumu”un açılış töreni, protokol üyeleri, ulusal ve uluslararası akademik camianın geniş katılımıyla OMÜ Atatürk Kongre ve Kültür Merkezinde gerçekleşti.
14 Haziran’a kadar devam edecek sempozyumun açılış törenine; Samsun Valisi Osman Kaymak, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Haluk Dursun, Rektör Prof. Dr. Sait Bilgiç, TTK Başkanı Prof. Dr. Refik Turan, OMÜ Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma Uygulamaları Merkez Müdürü Prof. Dr. Kaya Tuncer Çağlayan, ilçe kaymakam ve belediye başkanları, fakülte, yüksekokul ve meslek yüksekokul müdürleri, akademisyenler ve öğrenciler katıldı.
Protokol konuşmaları, OMÜ Devlet Konservatuvarı konserinin yer aldığı programın en çok ilgi çeken bölümlerinden biri de açılış paneli oldu. Panelde TTK Başkanı Prof. Dr. Refik Turan başkanlığında Prof. Dr. Zafer Toprak ile Prof. Dr. Dursun Ali Akbulut tarafından yapıldı.
Yurt içi ve yurt dışından 140 bildirinin tebliğ edileceği sempozyumla, 19 Mayıs’ın manasını, önemini, sonuçlarını ve Milli Mücadelenin bütün aşamalarını içeren yeni bilgilerin ortaya çıkarılması; akademik değerlendirmelerin ve müzakerelerin yapılmasını sağlayacak bilimsel bir platformun oluşması amaçlanıyor.
Protokol konuşmalarıyla başlayan açılış töreninde OMÜ Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma Uygulamaları Merkez Müdürü Prof. Dr. Kaya Tuncer Çağlayan, Türk milletinin kurtarıcısı ve Türkiye’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Osmanlı Devleti’ni yaşatmak için birçok cephede verdiği mücadeleye de değinerek Milli Mücadele öncesinde silah arkadaşlarıyla yaptığı istişareler ve Samsun’a çıkış süreci hakkında katılımcıları bilgilendirdi.
Vatanı kurtarmak için bir süre İstanbul’da çalışmalar yapan Atatürk’ün; Kazım Karabekir, Ali Fuat, Mersinli Cemal Paşalar, Albay Refet, İsmet Paşa gibi değerli vatanseverlerle yaptığı görüşmeler neticesinde İstanbul değil “Anadolu Merkezli Milli Mücadele” fikrinin ağır bastığını ifade eden Prof. Dr. Kaya Tuncer Çağlayan “Dolayısıyla 16 Mayıs 1919’da Samsun’a hareket eden Atatürk’ün aklında Milli Mücadelenin planı vardı. Ancak Türk milletinin bu mücadelenin yanında yer alıp almayacağı henüz netleşmemişti. Samsun, bu düşüncelerinin test edileceği ve olgunlaşacağı yer olarak önem kazanmıştır. Samsunlular da Atasını yalnız bırakmamıştır. Atatürk’ün Samsun’da geçen günleri; düşünmek, gözlemlemek ve Anadolu ile ilk temasları kurmakla geçen günlerdir. Mondros Mütarekesiyle işgal edilmiş Türk halkının ne düşündüğünü anlamak için de Samsun ideal bir yer olmuştur.” dedi.
Milli Mücadelenin fikri ve hissi cephelerinin Samsunda meydana geldiğini kaydeden Kaya Tuncer Çağlayan “Kısacası Anadolu merkezli milli mücadele fikri İstanbul’da doğmuş, Samsun’da olgunlaşmış, Amasya’da ise uygulanmaya başlanmıştır.”diye konuştu.
Başta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere sempozyumun gerçekleşmesine destek veren kişi ve kurumlara da teşekkürlerini sunan Çağlayan “Vatan topraklarını Türkiye’ye emanet eden, işgalci emperyalistleri geldikleri gibi gönderen başta Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere bütün şehit ve gazilerimizi rahmet ve şükranla anıyor, sempozyumun başarılı geçmesini diliyorum.” sözleriyle konuşmasını tamamladı.
Sempozyumun derin bir çabanın ürünü olduğunu belirten TTK Başkanı Prof. Dr. Refik Turan da “Değerli Rektörüm ve Prof. Dr. Kaya Tuncer Çağlayan’la yaptığımız görüşme sonucunda sempozyumun yapılmasını kararlaştırdık. İyi bir ekip çalışması sonucunda da 140’ın üzerinde sundukları bildiri ile araştırmacı arkadaşlarım bu sempozyumu şereflendirdiler. Şüphesiz çok önemli sonuçlar ortaya çıkacak.” dedi.
19 Mayıs’ın, Türk tarihinin önemli dönüm noktalarından biri olduğuna işaret eden Başkan Refik Turan şöyle devam etti “1071, 29 Ekim, 19 Mayıs gibi tarihlerin önemini iyi bilmezseniz tarih bilinciniz olamaz. Hele ki 19 Mayıs 1919’un ne manaya geldiğini çocuklarımıza idrak ettirmek bizim boynumuzun borcudur. En parlak döneminde 22 milyon kilometre kareye hükmeden Osmanlı Devleti’nin, İç Anadolu ve Karadeniz’in bir kısmına sıkıştırılma haline karşı verilen mücadeledir 19 Mayıs 1919. Kısacası o dönemde Batılı emperyalistler Türk milletine karşı bir imha hareketi başlamıştır ve bu imha hareketine karşı bir doğuş, bir başkaldırıştır 19 Mayıs.”
19 Mayıs 1919 ile başlayan Milli Mücadeleyi, Süleyman Nazif’in sözleri ve İstiklâl Marşımızın şairi Mehmet Akif Ersoy’un dizeleriyle de anlatan Başkan Prof. Dr. Refik Turan, 15. Kolordu’nun Milli Mücadele’nin kazanılmasında gösterdiği askeri başarıyı, fedakâr Türk milleti ile Türk İslam âleminin verdiği mali desteği katılımcılarla paylaştı.
Milli Mücadelenin Türk İslam âlemi için kıymetli ve ümit verici olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Refik Turan “Uzun süren savaşlarda yorgun düşen Mehmetçiklerle genç Mehmetçiklerin bir araya gelerek verdiği mücadele de unutulmamalı. 19 Mayıs’ta doğan güneşle savaşan Mehmetçikler bir zafer kazandı. Bunu adı İstiklâldi. İstiklal, bir milletin şerefiyle, nefsiyle düşmeden yükselerek yaşamasıdır. Türk İstiklal Savaşı da bunun numunelerindendir. Dünya çapında yükselen bir değer, bir deniz feneridir. Adeta bir Zümrüt-ü Anka efsanesidir ve o efsane Samsun’da doğdu. Değerli Samsunluları kutluyorum. İstiklal Zaferini bize hediye eden şehitlerimizin ruhu şad olsun.” ifadelerini kullandı.
Anlamlı bir etkinliğe ev sahipliği yapmaktan duyduğu memnuniyeti dile getiren Rektör Prof. Dr. Sait Bilgiç ise “19 Mayıs 1919 gibi müstesna bir günün adını taşıyan Üniversitemizde ve Kurtuluş mücadelesinin başladığı Samsun’da böyle bir sempozyumun düzenlenmesinin çok önemli olduğunu düşünüyorum. Bu nedenle düzenlenmesinde katkı sağlayan, iş birliği sağlayan tüm kurumlarımıza çok teşekkür ediyorum.” dedi.
OMÜ’nün bu sene 44. yılını kutladığını hatırlatan Rektör Sait Bilgiç “Üniversitemizin 2 bin 400’ü akademisyenlerden oluşan 6 bin 500 kişilik çalışanı, 55 bin öğrencisi bulunmaktadır. Öğrenci sayımızın yaklaşık yüzde 10’unu ise uluslararası öğrenciler oluşturmaktadır. Bu Türkiye geneli için oldukça yüksek bir oran. Dolayısıyla uluslararası öğrencilerin en çok tercih ettiği üniversitelerden birisiyiz. Bunun karşılığında da son iki yılda eğitim ihracatı alanında ikincilik ve üçüncülük ödülü aldık. Üniversitemizde ayrıca 18 fakülte, biri araştırma enstitüsü olmak üzere 6 enstitümüz, 12 meslek yüksekokulumuz, 1 yüksekokulumuz, 1 de devlet konservatuvarımız var. Öğrencilerimizi hayata en iyi şekilde hazırlamak, kendi alanlarında en iyi şekilde yetişmelerini sağlamak için iyi imkânlara sahip olduğumuzu, nitelikli bilim insanlarıyla çalıştığımızı biliyoruz. Tabi ki ürettiğimiz bilginin yararlı ve güvenli bilgi olmasını önemsiyor, teknolojik alanda bir yarara dönüşmesini dikkate alıyoruz. OMÜ, adının yüklediği mesuliyetin farkında olarak Türkiye’nin en güçlü, en gelişmiş üniversitesi olma yolunda hızlı adımlarla çalışmalarını sürdürmekte.” şeklinde konuştu.
Sempozyum programı dâhilinde farklı şehir ve ülkelerden gelen misafirler için Kültür Müdürlüğünün katkılarıyla tanıtım gezileri düzenleneceğini de belirten Rektör Bilgiç “Sempozyumun son günü Atatürk’ün Samsun’a ilk adım attığı yerden Havza’ya kadar takip ettiği yolu arkadaşlarımız sizlere gezdirecekler.” dedi.
Başta Atatürk olmak üzere Milli Mücadele kahramanlarını rahmetle, minnetle ve şükranla anan Bilgiç “Onlar, Türk milletinin esareti kabul etmeyeceğini dünyaya kabul ettirmişler ve Milli Mücadeleyi başarıyla sonuçlandırmışlardır.” diye konuştu.
Hayırlı ve başarılı bir sempozyum dileyen Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Haluk Dursun da “Tarih arşiv ve belgeyi değerlendirme ilmi olsa da bu tanım tarihin değerini tam anlamıyla ortaya koymuyor. Tarihçinin sahaya inmesi, dönemin mekânlarını gezerek, inceleyerek hissiyatını yaşaması lazım. Biz bunu akademisyenler olarak birbirimize anlatıyoruz ama bizim hedef kitlemiz gözümüzün bebeği gençler. Eğer 19 Mayıs’ın 100. Yılından Samsun’da biz gençlere hitap edemeyeceksek bir değerlendirme yapmamız gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Gençlere tarihi öğretmek ve bu konuda çalışma yapmalarını sağlamak amacıyla Kültür ve Turizm Bakanlığının uyguladığı proje ve geziler hakkında örnekler sunan Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Haluk Dursun “Özellikle toplumumuza ve geleceğimize tarihimizi ve kültürümüzü anlatmamız gerek. Bu konulardan uzak kalan ve bilgi sahibi olmayan kesimlere de Bakanlığımız ve üniversitelerin ortak çalışmalarıyla ulaşabiliriz. Bunun birinci yolu tarih derslerini güçlendirmek ve yerinde geziler düzenlemektir. Kültür ve Turizm Bakanlığı son zamanlarda yaptığı çalışmalarla sadece turizm odaklı değil akademik ve kültürel çalışmalar yapan bir kuruma dönüştü.” dedi.
Kültürel ve tarihsel birlikteliğin gençlere aktarılmasının Bakanlığın ve TTK’nın görevlerinden biri olduğunu ifade eden Prof. Dr. Ahmet Haluk Dursun, 100. Yıl etkinliklerine toplumun gösterdiği ilginin de memnuniyet verici olduğunu dile getirdi.
Samsun Valisi Osman Kaymak ise yaptığı konuşmada “19 Mayıs’ı büyük bir coşkuyla millet ve devlet el ele vererek kutladık, kutlamaya devam ediyoruz. Gençliğe armağan edilen 19 Mayıs’ın önemi Sayın Cumhurbaşkanımızın himayelerinde tarihi yolculuğun bütün önemli noktalarında yapılacak özel programlarla Türk Gençliğine kavratılacaktır.” dedi.
Milli Mücadeleyi başlatmak amacıyla Samsun’a gelen Atatürk’ün Samsun halkının hal ve vaziyetlerinde gördüğü, gözlerinde okuduğu vatanperverlik ve fedakârlıkla ümitlendiğini hatırlatan Vali Osman Kaymak şöyle devam etti “Bu sebeple Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı olarak kutlanan 19 Mayıs, milletimiz için olduğu kadar Samsun için ayrı bir önem taşımaktadır. Samsunluların vatanperverliğini Büyük Önder hiç unutmamış, Cumhuriyetin ilânından sonra 1924, 1928 ve 1930’da 3 defa daha Samsun’u ziyaret etmiştir. Gazi Paşa’nın ziyaretleri diğer şehirlere nispetle uzun süreli olmuştur. Doğum gününü soran İngiliz Büyükelçiliğine 19 Mayıs tarihini vermesi, Atatürk için Samsun’un önemi adına bir başka göstergedir. Samsunlular da Aziz Atasını hiç unutmamış, 1926’dan itibaren her 19 Mayıs’ı “Gazi Günü” olarak kutlamaya başlamıştır. 19 Mayıs Milli bir bayram olarak yurt genelinde 1938’den sonra kutlanacaktır. Gazi Anıt Heykeli 1932’de tamamlandığında, Samsun’un simgesi halini almıştır.”
Türk Gençliği eğitim, bilim, kültür, sanat ve sporda başarılı olduğu kadar aziz vatanının bekası için canını feda etmekten de bir an olsun tereddüt etmediğine de işaret eden Vali Kaymak “Gençlerimizin şanlı ecdadımızın büyük bedeller ödeyerek, bin bir zorluk ve yokluk içinde kurduğu Cumhuriyetimizi her zaman koruyacağına, ecdadımıza layık olarak çalışacağına ve her alanda göstereceği başarılarla devletimizin şanını yücelteceğine inanıyoruz. Değerli akademisyenlerimizin sunacağı bildiriler, Samsun’un Millî Mücadele açısından önemi ve katkılarını ortaya koyacağı gibi, emperyalizm altında ezilen halklara ilham kaynağı olacak Millî Mücadele hareketini bütün boyutları ile ele alacaktır. Bu düşüncelerle sempozyumun başarılı olmasını diliyor, emeği geçenlere teşekkür ediyorum. Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve dava arkadaşlarını, vatanımıza hizmet eden bütün kahramanlarımızı, şehitlerimizi ve gazilerimizi rahmet ve minnetle yâd ediyor, katılımcılarımızı ve misafirlerimizi kalbi duygularımla selamlıyor, hepinize sevgi ve saygılarımı sunuyorum.” dedi.
Konuşmaların ardından Rektör Prof. Dr. Sait Bilgiç Samsun Valisi Osman Kaymak, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Haluk Dursun, TTK Başkanı Prof. Dr. Refik Turan ve OMÜ Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma Uygulamaları Merkez Müdürü Prof. Dr. Kaya Tuncer Çağlayan’a fidan sertifikası ve hediye takdim etti. TTK Başkanı Prof. Dr. Refik Turan da Samsun Valisi Osman Kaymak, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Haluk Dursun, Rektör Prof. Dr. Sait Bilgiç ve Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma Uygulamaları Merkez Müdürü Prof. Dr. Kaya Tuncer Çağlayan’a günün anısına hediye verdi.
Ayrıca Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Heyeti de Rektör Sait Bilgiç’le hatıra fotoğrafı çektirerek kitap hediye etti.
Doç. Dr. Serhat Yener yönetimindeki OMÜ Devlet Konservatuvarı sanatçılarının verdiği konserle devam eden sempozyumun açılış paneli ise TTK Başkanı Prof. Dr. Refik Turan başkanlığında Prof. Dr. Zafer Toprak ile Prof. Dr. Dursun Ali Akbulut tarafından yapıldı. Prof. Dr. Zafer Toprak “Cihan Harbi ve Osmanlı İmparatorluğu’nun İçeriden Çöküşü” konulu bildirisinde savaşın ekonomik boyutunu anlatırken Prof. Dr. Dursun Ali Akbulut, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ilk adımı atmasına kadar süre gelen gelişmeleri ve sonrasını anlattı.
Uzaktan Eğitim Konferans Salonunda 14 Haziran’a kadar sürecek sempozyum, döneme etki eden tarihi unsurlar ve politikalar akademik bir bakış açısıyla ele alınacak.
DİNLE